เชื่อว่า ณ วันนี้หลายท่านยังคงสงสัย และข้องใจเกี่ยวกับกรณีของการเปลี่ยนผ่านการรับส่งสัญญาณจากระบบอนาล็อก มาเป็นระบบทีวีดิจิตอล ว่าระบบดิจิตอลนั้นเป็นอย่างไร แตกต่างจากเดิมอย่างไร ประชาชนจะได้อะไรจากการเปลี่ยนผ่านนี้  และประชาชนอย่างเราๆ นั้นต้องเตรียมตัวอย่างไรบ้าง
    และ 'ไทยโพสต์' ได้รับเกียรติจาก 'พ.อ.นที ศุกลรัตน์' รองประธานคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ หรือ กสทช. และประธานคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง และกิจการโทรทัศน์ หรือ กสท. มาร่วมพูดคุย เจาะประเด็นกรณีของทีวีดิจิตอล เพื่อให้ประชาชนทั่วไปได้เข้าใจกระบวนการการทำงานอย่างง่ายๆ ของทีวีดิจิตอลว่าเป็นอย่างไร และจะส่งผลกระทบอย่างไรกับชีวิตของคนไทยบ้าง ซึ่งเชื่อว่ากรณีนี้มีประชาชนให้ความสนใจเป็นจำนวนไม่น้อยเลยทีเดียว เนื่องจากกรณีนี้จะส่งผลกระทบต่อประชากรผู้รับชมโทรทัศน์ทั่วประเทศเลยทีเดียว เพราะฉะนั้นอย่าเสียเวลา เรามาเริ่มพูดคุยกับท่านประธาน กสท.เลยดีกว่าค่ะ

O อยากให้อธิบายให้ว่าทีวีดิจิตอลคืออะไร และแตกต่างจากเดิมอย่างไร
    จริงๆ ประเทศไทยเรามีทีวี 3 ระบบ ระบบแรก คือ ทีวีที่เป็นภาคพื้นดิน ที่ประชาชนใช้หนวดกุ้งรับสัญญาณผ่านคลื่นวิทยุ อันที่ 2 คือ ทีวีที่เป็นระบบผ่านดาวเทียม อันที่ 3 ก็คือ เคเบิลทีวี ผ่านสายเคเบิล อย่างเช่นเคเบิลท้องถิ่น แต่อันที่เราพูดถึงคือทีวีที่เป็นภาคพื้นดิน ส่วนทีวีดาวเทียมหรือเคเบิลนั้น เป็นเหมือนกับพรีเมียมเซอร์วิส ก็คือถ้าอยากดูก็ต้องจ่ายเงินเพิ่ม เพราะฉะนั้นทีวีภาคพื้นดินเป็นกิจการที่ใช้คลื่นความถี่ ซึ่งการใช้คลื่นความถี่ก็คือ ต้องได้รับการจัดสรรคลื่นความถี่ จึงจะสามารถประกอบกิจการได้ แต่ในขณะที่ทีวีดาวเทียมหรือเคเบิลทีวีนั้น ถือว่าเป็นกิจการที่ไม่ใช้คลื่นความถี่ ทีวีภาคพื้นดินวิวัฒนาการมันก็เป็นไปตามลำดับ จากทีวีขาวดำ ก็เปลี่ยนเป็นทีวีสี ตอนนี้ทีวีสีก็กำลังจะเปลี่ยนไปเป็นทีวีดิจิตอล 
    สิ่งที่แตกต่างระหว่างทีวีดิจิตอลกับทีวีสีคืออะไร ก็คือวิธีการส่งสัญญาณจะเปลี่ยนไป เปลี่ยนจากการส่งสัญญาณแบบเดิมที่เรียกว่าอนาล็อก (Analog) มาสู่ระบบการส่งสัญญาณที่เรียกว่าดิจิตอล ระบบอนาล็อกกับระบบดิจิตอลต่างกันอย่างไร  ง่ายนิดเดียว คือระบบอนาล็อกมีอะไรก็ส่งมันไปอย่างนั้น แต่ถ้าเป็นระบบดิจิตอล อะไรก็ตามที่จะส่งสัญญาณออกไป จะถูกนำไปเข้ารหัส 0101 ก่อนถึงจะส่งออกไปได้ นี่คือสิ่งที่แตกต่างกัน  เพราะฉะนั้นการส่งด้วยระบบสัญญาณอนาล็อก เวลาที่มันถูกบิดเบี้ยว ก็จะกลายมาเป็นสัญญาณที่บิดเบี้ยวในเครื่องรับ แต่ถ้าเราเปลี่ยนทุกอย่างมาให้เป็นแบบ 0101 โอกาสก็จะมีแค่ 2 อย่าง คือรับเป็น 0 หรือรับเป็น 1 ถ้ามันได้รับเป็น 0.8 ที่เครื่องรับมันก็จะตัดสินใจทันทีว่าคือ 1 ถ้าได้รับที่ 0.2 เครื่องรับก็จะตัดสินใจทันทีว่าคือ 0 เพราะฉะนั้นโอกาสที่สัญญาณที่ได้รับจะคมชัดเหมือนสัญญาณที่ส่งนั้นจะมีโอกาสสูง
    ทีนี้กระบวนการที่จะเปลี่ยน พอเปลี่ยนเครื่องส่งจากระบบ อนาล็อก  มาสู่การส่งสัญญาณแบบระบบดิจิตอล พอเครื่องส่งเปลี่ยน เครื่องรับก็ต้องเปลี่ยน ซึ่งวิธีการนี้มันมีมานานแล้ว วิธีการและตัวอย่างที่เราเห็นกันได้อย่างชัดเจนคือ การเปลี่ยนโทรทัศน์จากจอขาวดำ เป็นโทรทัศน์จอสี ตั้งแต่ปี 2510 ซึ่งไม่ค่อยกระทบกับสังคมมาก เพราะตอนนั้นบ้านคนที่มีทีวีอาจจะน้อย แต่ว่าสิ่งที่เปลี่ยนก็จะเป็นลักษณะคล้ายๆ กัน ถ้าตอนนั้นเรายังจำกันได้ก็จะเห็นว่าทีวีขาวดำก็ยังคงอยู่ ยังได้รับสัญญาณได้เป็นปกติ แล้วโทรทัศน์สีก็เริ่มขายในท้องตลาด แพงกว่าจอขาวดำ 2-3 เท่าด้วยซ้ำไป แต่ว่าคนก็จะเริ่มซื้อทีวีสีแล้ว ไม่ซื้อจอขาวดำ เพราะถ้าซื้อจอขาวดำมันก็รับได้แค่ขาวดำ ไม่คมชัดเหมือนทีวีสี สุดท้ายทีวีขาวดำก็เริ่มหายออกไปจากท้องตลาด เหลือเฉพาะทีวีสี ผมว่าคนไทยเองไม่รู้ด้วยซ้ำว่าเขายุติการออกอากาศทีขาวดำเมื่อไหร่

O หากเปลี่ยนเป็นระบบดิจิตอลแล้ว ทีวีอนาล็อกยังรับชมรายการได้เหมือนเดิมหรือไม่?
    ในกรณีของทีวีดิจิตอลก็เหมือนกัน ตอนนี้เรามีประชาชนจำนวนหนึ่งที่ดูโทรทัศน์ผ่านภาคพื้นดิน ที่กำลังจะเปลี่ยนไปก็คือ ระบบอนาล็อก จะยังคงส่งสัญญาณไปตามปกติระยะเวลาหนึ่ง ไม่แน่ใจว่า 3-5 ปี หรือ 7-8 ปี เนื่องจากเราต้องดูว่าคนที่เปลี่ยนไปรับระบบสัญญาณดิจิตอลมันจะเริ่มต้นขึ้นได้รวดเร็วขนาดไหน หลังจากนั้นเราค่อยตัดสินใจเชิงนโยบาย ในเบื้องต้นก็คือ อนาล็อกก็ยังอยู่เหมือนเดิม ไม่กระทบใดๆ ทั้งสิ้น ระบบดิจิตอลจะเริ่มขึ้น ต่อไปคนก็จะเลือกซื้อทีวีดิจิตอล มันก็จะเหมือนคราวทีวีขาวดำนั่นแหละ ซึ่งปัจจุบันเครื่องรับอนาล็อกกับเครื่องรับดิจิตอลราคาเท่ากัน เพราะมันต่างกันแค่เพียงส่วนภาครับที่เรียกว่าจูนเนอร์เท่านั้นเอง ซึ่งจูนเนอร์จะมีมูลค่าประมาณ 5-10% ของราคาเครื่องทั้งหมด เพราะว่าวิธีการหรือกระบวนการทุกอย่างคือมันเป็นดิจิตอลหมดแล้ว ผมถามผู้ประกอบการหลายรายแล้วมีความเห็นตรงกันว่าราคาจูนเนอร์ที่เป็นอนาล็อก กับดิจิตอลมีราคาเท่ากัน เพราะฉะนั้นประชาชนจะไม่มีความรู้สึกแตกต่างกันด้วยซ้ำว่าซื้อทีวีดิจิตอลแล้วจะแพงกว่าแบบอนาล็อก
    สิ่งที่เกิดขึ้นในทุกประเทศก็คือ จะต้องทำให้ประชาชนเข้าใจว่าระบบดิจิตอลคือ การนำเอาระบบอนาล็อกที่ยกมาไว้ในระบบดิจิตอล แล้วบวกคุณค่าเพิ่มเติมเข้าไป ทำให้คนมีความรู้สึกว่า ถ้าเปลี่ยนมารับระบบสัญญาณดิจิตอลแล้ว เขาจะมีอะไรเพิ่มเติมอีกเยอะ แล้วถามว่าคนที่มีทีวีอนาล็อกเครื่องเดิมนั้น ถ้าเกิดว่าเขาจะต้องการรับระบบสัญญาณดิจิตอลด้วย  ต้องเปลี่ยนเครื่องรับทีวีหรือเปล่า อย่างที่บอกไปแล้วว่าทีวีอนาล็อกกับทีวีดิจิตอลแตกต่างกันแค่ตัวรับสัญญาณเท่านั้นเอง มันก็มีอุปกรณ์ตัวหนึ่งที่เป็นเครื่องรับดิจิตอลที่สามารถรับสัญญาณได้ เรียกว่า Set Top Box กล่องตัวนี้จะทำหน้าที่รับสัญญาณดิจิตอลแล้วนำระบบกลับเข้าสู่เครื่องทีวีอนาล็อก เครื่องเดิม เพราะฉะนั้นแทนที่จะเปลี่ยนทีวี ก็จะมาใช้ตัว Set Top Box แทน เพราะฉะนั้นทีวีที่ประชาชนใช้อยู่ทุกวันนี้ยังคงสามารถรับสัญญาณระบบดิจิตอลได้ เพียงแค่มีกล่องนี้เท่านั้น
    ซึ่งกระบวนการนี้เป็นกระบวนการที่ 80-90% ทั่วโลกได้ดำเนินการไปแล้ว ทุกประเทศก็มีวิธีการเหมือนๆ กัน ประชาชนก็มีภาระที่จะต้องหาซื้อกล่อง Set Top Box หลายๆ ประเทศก็มีกระบวนการที่จะลดภาระประชาชน หนึ่งคือแจกกล่อง Set Top Box ไปเลย สองคือแจกสิ่งที่เรียกว่าคูปองเงินสด เพื่อที่จะให้ประชาชนนำไปเป็นส่วนลดในการซื้อกล่อง สิ่งที่ กสท.ได้พิจารณาแล้ว ก็คือเราเลือกวิธีที่สอง เพราะเป็นวิธีที่ไม่แทรกแซงตลาด คือการที่เราออกแค่คูปองเงินสดไป ผู้ประกอบการที่ขายอยู่ในตลาดหลายยี่ห้อนั้นเขาก็ยังขายอยู่เหมือนเดิม  กระบวนการในการซ่อมบำรุงก็เหมือนเดิม การรับประกันก็ยังคงเหมือนเดิม คนก็สามารถหาซื้อกล่องได้ตั้งแต่มาตรฐานปกติจนถึงระดับสูง บางคนซื้อกล่องราคา 600 บาท บางคนอาจจะอยากซื้อแบบที่มีความสามารถมากกว่านั้น อยากได้แบบที่มีบอร์ดแบรนด์เข้าได้ มี Wi-Fi ด้วย อัดรายการที่ชื่นชอบได้ คุณก็เพิ่มเงินไป หรือคุณจะไปซื้อทีวีที่มันรับระบบดิจิตอลเลยก็ได้  คุณก็เพิ่มเงินไปก็เท่านั้นเอง
    กระบวนการระบบดิจิตอลก็จะเริ่มขึ้นตามลำดับ หลังจากนั้น กสทช.เองก็จะประชาสัมพันธ์ให้ประชาชนทราบว่าพื้นที่นี้รับสัญญาณระบบดิจิตอลได้แล้ว จะทำให้คนเปลี่ยนพฤติกรรมหันมาสนใจรับชมทีวีดิจิตอลกันมากขึ้น

O จะมีปัญหาหรือส่งผลกระทบถึงทีวีดาวเทียมหรือทีวีเคเบิลหรือไม่?
    ไม่เดือดร้อนแน่นอน ท่านก็อยู่ตามปกติของท่าน เพราะว่าทีวีดิจิตอลช่องใหม่ทั้งหมด จะถูกประกาศให้เป็นฟรีทีวี ฟรีทีวีเหล่านี้จะถูกนำโดยแพลตฟอร์มของดาวเทียม และเคเบิลทีวี ไปสู่ท่าน ท่านก็จะมีช่องเพิ่มขึ้นเท่านั้นเอง ซึ่งฟรีทีวีเดิมก็จะไปอยู่ที่ทีวีดิจิตอลด้วย จะถูกส่งผ่านระบบดาวเทียม เหมือนที่เคเบิลทีวีหรือทีวีดาวเทียมสามารถดูช่อง 3, 5, 7, 9 หรือฟรีทีวีอื่นๆ ได้ ก็จะเป็นลักษณะเหมือนๆ กัน

O กระบวนการที่เจ้าของสถานีต้องปฏิบัติ และ กสทช.จะดำเนินการอย่างไร
    ปัจจุบันสถานีส่วนใหญ่กระบวนการเป็นดิจิตอลหมดแล้ว  เว้นแต่เรื่องออกอากาศ ในส่วนของผู้ประกอบกิจการจะมีอยู่ 2-3 พวก คือหนึ่งคนที่เป็นผู้ให้บริการโครงข่าย ผู้ประกอบกิจการ  ซึ่งส่วนใหญ่ก็จะเป็นรายเดิม สองคือผู้ที่ทำช่องทีวี อันนั้นก็จะเป็นทั้งรายเดิมและรายใหม่ เขาก็จะสามารถเข้ามาดำเนินการตรงนี้ได้ เพราะฉะนั้นผู้ประกอบกิจการทั้งหลายก็ต้องเตรียมตัวตามกำหนดเวลา ก็จะมีการออกใบอนุญาตช่องสาธารณะ หน่วยงานต่างๆ ก็จะมาขอใบอนุญาต การออกใบอนุญาตช่องธุรกิจ ผู้ประกอบการต้องเข้ามาประมูลคลื่นความถี่ เพื่อที่จะให้บริการ และการออกใบอนุญาตที่เรียกว่าบริการชุมชน ซึ่งนั่นจะเป็นทีวีชุมชนในพื้นที่ต่างๆ ก็จะเป็นไปตามลำดับเวลา

O คุณภาพรายการทีวี จะมีการควบคุมเหมือนทีวียุค อนาล็อกหรือไม่?
    คุณภาพรายการก็จะเป็นเรื่องของการกำกับดูแล เกิดจากระบบใบอนุญาต พูดง่ายๆ ก็คือว่าทีวีอนาล็อก ถูกกำกับอย่างไร ทีวีดิจิตอลก็ถูกกำกับอย่างนั้น และผมคิดว่าพอมีช่องทีวีเพิ่มขึ้น การกำกับดูแลก็น่าที่จะมีส่วนร่วมจากภาคประชาชนเพิ่มขึ้น กสทช.ก็มีโครงข่ายผู้บริโภคคอยรับเรื่องร้องเรียน และมีหน้าที่คอยสอดส่องดูแลตรงนี้อยู่แล้ว หรือถ้าประชาชนเห็นว่าไม่เหมาะสมก็สามารถส่งเรื่องร้องเรียนเข้ามาได้

O เมื่อระบบอนาล็อกหมดสัมปทาน จะต้องคืนคลื่นไปที่ไหน แล้วคลื่นที่คืนมานั้นสามารถนำไปใช้ประโยชน์อะไรได้บ้าง?
    กฎหมายกำหนดว่าใครก็ตามที่เป็นช่องทีวีอนาล็อก  เมื่อหมดสัญญาสัมปทานแล้ว ต้องยุติการดำเนินการ แต่คลื่นก็สามารถนำไปทำอย่างอื่นก็ได้ ที่ค่อนข้างชัดเจนทางกฎหมายและแนวทางของ ITU ที่จะเปลี่ยนจากระบบอนาล็อกเป็นดิจิตอลทีวี คือต้องการคลื่นความถี่โทรทัศน์เดิม ไปใช้ในกิจการอื่นด้วย โดยต้องคืนคลื่นดังกล่าวมาที่ กสทช. ซึ่งคลื่นดังกล่าวอาจจะเปลี่ยนมาเป็นทีวีประเภทอื่น หรือกิจการอื่นๆ ก็ได้

O ประชาชนต้องเตรียมตัวอย่างไร ในการจะเข้าสู่ระบบเปลี่ยนผ่านจากอนาล็อก สู่ดิจิตอล?
    ประชาชนยังไม่ต้องเตรียมตัวอะไร รอให้ระบบดิจิตอลเริ่มขึ้น ถ้าท่านสนใจระรับชมในระบบดิจิตอลต้องทำอย่างไร ก็เพียงแค่ซื้อ Set Top Box หรือทีวีที่รองรับดิจิตอลแค่นั้นเอง
    จะเห็นได้ว่าการเปลี่ยนแปลงระบบทีวี เรื่องนี้ไม่ได้เป็นเรื่องใหม่ในสังคมไทย เพียงแต่ตอนนั้นที่มีการเปลี่ยนจากทีวีขาวดำ เป็นทีวีสี วิวัฒนาการไม่ได้ก้าวล้ำเหมือนสมัยนี้ ซึ่งสมัยนี้ข่าวสารส่งถึงกันอย่างรวดเร็ว จริงบ้างไม่จริงบ้าง ทำให้มีความวิตกกังวลและเข้าใจกันคลาดเคลื่อนเท่านั้นเอง    
    ณ เวลานี้ ประชาชนอย่างเราๆ ท่านๆ ทำได้เพียงแต่รอเวลาที่กระบวนการต่างๆ จะเสร็จสิ้น เพื่อที่จะได้รับชมทีวีดิจิตอลที่เขาว่ามันชัดนักชัดหนา ดูว่าจะสมกับที่รอคอยหรือไม่  กระบวนการจะเสร็จเมื่อไหร่ หรือว่าจะต้องรอนานเหมือนกรณีการประมูลคลื่นความถี่ 3G ก็คงต้องจับตารอดูกันต่อไป  ซึ่งคาดว่าคงไม่นานเกินรอแน่นอน.